Dứa có nhiều tên gọi khác nhau như khóm, thơm… Cây Dứa thuộc loại cây dễ
trồng, sinh trưởng mạnh và năng suất cao. Bài viết này chúng tôi sẽ hướng dẫn cho bạn
cách trồng cây Dứa đơn giản nhất để đạt năng suất cao nhất.
1. Điều kiện thích hợp trồng cây Dứa
1.1. Yêu cầu về khí hậu
Dứa là cây nhiệt đới, yêu cầu nhiệt độ cao. Nhiệt độ thích hợp từ 20 – 30 độ C.
Về lượng mưa, cây Dứa có thể trồng ở nơi có lượng mưa thấp, khoảng 600 – 700
ml/năm với mùa khô kéo dài nhiều tháng cho đến nơi có lượng mưa nhiều tới 3500 –
4000 ml/năm. Quan trọng là lượng mưa phân bố hàng tháng, khoảng từ 80 – 100 ml
được coi là đầy đủ và không cần tưới thêm.
Về ánh sáng, cây Dứa có yêu cầu ánh sáng nhiều nhưng thích ánh sáng tán xạ hơn
ánh sáng trực xạ. Thiếu ánh sáng cây sẽ kém phát triển, quả nhỏ. Ngược lại, khi ánh
sáng quá mạnh cùng với nhiêt độ cao lá Dứa sẽ bị vàng hoặc đỏ, lúc này bà con cần
che mát cho cây.
1.2. Yêu cầu về đất
Cây Dứa có bộ rễ khá yếu và nông nên muốn có năng suất cao, yêu cầu của đất là
cần có tầng mặt xốp, nhiều chất dinh dưỡng và mùn, thoát nước tốt khi mùa mưa. Khi
đất nhiều sét, thoát nước chậm đẫn đến cây Dứa sinh trưởng kém và dễ bị sâu bệnh.
Tơi xốp và thoát nước là 2 yêu cầu quan trọng đối với đất trồng cây Dứa.
Cây Dứa thích hợp với đất chua, đất có độ pH từ 4.5 đến 5.5 kể cả trên đất phèn có
độ pH bằng hoặc dưới 4 cây Dứa vẫn sống tốt.
Ở nước ta, Dứa được trồng trên nhiều loại đất như đất đỏ vàng, đất đỏ bazan,đất
phù sa cổ, đất bạc màu ở Bắc Bộ, đất xám ở Đông Nam Bộ và đất phèn ở vùng đồng
bằng sông Cửu Long. Tuy vậy, vẫn cần chú ý bón phân đầy đủ, nhất là phân hữu cơ, sẽ
cho năng suất cao.
1.3. Yêu cầu chất dinh dưỡng
Dứa cần rất nhiều chất dinh dưỡng do lượng sinh khối lớn. Theo tính toán của các
nhà khoa học, trung bình trên 1 hecta, Dứa lấy đi từ đất 86 kg N, 28 kg P2O5 và 437
kg K2O, cùng với những nguyên tố trung và vi lượng khác. Cây Dứa ít cần Canxi và
lượng Lân cũng không lớn. Riêng với Kali, cây Dứa có yêu cầu nhiều nhưng nếu bón
nhiều thường dẫn đến thiếu Magiê cũng là một chất dinh dưỡng cần thiết với cây Dứa.
Trong thời gian đầu, sau khi trồng khoảng 5-6 tháng,cây Dứa có nhu cầu dinh
dưỡng không lớn, chỉ cần khoảng 10% tổng số chất dinh dưỡng trong suốt chu kỳ
sống. Sau khi cây mọc tốt, nhu cầu chất dinh dưỡng của Dứa tăng rất nhanh, đặc biệt là
Kali (cần khoảng 4-5 lần so với lượng đạm).
1.4. Thời vụ trồng Dứa
Thời vụ trồng Dứa thích hợp ở mỗi vùng phụ thuộc và điều kiện khí hậu có liên
quan đến chất lượng chồi giống và thời gian ra hoa.
Ở miền Bắc có 2 thời vụ trồng chủ yếu là vụ xuân (tháng 3-4) và vụ thu (tháng 8-9).
Trồng vụ xuân cây sinh trưởng gặp thời tiết ấm áp, có mưa, thuận lợi cho việc tích lũy
dinh dưỡng để ra hoa sớm và cho quả to. Trồng vụ này nên trồng những chồi gia và
lớn, cuối năm có thể ra hoa thuận lợi. Nếu trồng chồi non và nhỏ, cây cũng ra hoa
nhưng không đều và quả nhỏ. Trồng vụ thu thời gian đầu thuận lợi cho sinh trưởng,
nhưng sau đó gặp mùa đông lạnh cây tạm ngừng sinh trưởng, một số chồi già có thể ra
hoa nhưng quả nhỏ. Vì vậy trồng vụ này nên trồng chồi non để năm sau ra hoa tốt hơn.
Trồng vụ thu có thuận lợi là số lượng chồi giống thưuởng nhiều hơn vụ xuân.
Ở miền Nam nên trồng vào đầu mùa mưa, từ tháng 4 – 6. đến cuối năm cây lớn gặp
thời tiết tương đối khô và lạnh, ngày ngắm, cây ra hoa thuận lợi và thu hoạch quả vào
tháng 5 – 6 năm sau.
Riêng ở miền Trung nên trồng vào 2 thời gian là tháng 4-5 vào tháng 10-11. trồng
các tháng 6-8 do ảnh hưởng của gió Tây Nam khô nóng nên cây sinh trưởng chậm, cần
phải chăm bón kỹ hơn.
2. Kỹ thuật trồng cây Dứa
2.1. Chọn đất và làm đất trồng cây Dứa
Đất trồng Dứa cần có kết cấu nhẹ, đảm bảo thoát nước tốt, mực nước ngầm thấp và
hơi dốc. Với yêu cầu này, các vùng đồi thoai thoải của trung du phía Bắc và Đông
Nam Bộ được coi là vùng đất lí tưởng cho cây Dứa.
Ở đồng bằng sông Cửu Long độ cao so với mặt biển thấp, mặt đất gần mạch nước
ngầm, lại chịu ảnh hưởng của quá trình phèn hóa nên muốn trồng Dứa tốt phải đào
mương lên líp cao, tốn đất và tăng chi phí.
Ngoài ra cần chú ý độ chua của đất. Nhóm Dứa Cayen ít chịu chua hơn các nhóm
Queen và Spanish. Vì vậy đất quá chua (pH dưới 5) nếu muốn trồng Dứa Cayen phải
bón vôi.
Ở vùng đồi có độ dốc cao nên trồng thành hàng theo đường đồng mức. Ở dưới mỗi
hàng Dứa có thể trồng một hàng cây cốt khí hoặc mương để hạn chế xói mòn đất, che
bóng cho quả khỏi rám nắng và góp phần cải tạo đất.
Việc làm đất có thể là cày xới toàn bộ diện tích hoặc theo từng hàng. Nếu phải đào
mương lên lớp trồng theo từng hốc nhỏ.
Một công việc tương đối khó khăn khi làm đất là phá hủy cây Dứa cũ để trồng lại
đợt khác. Khối lượng thân lá Dứa tương đối lớn, từ 100 – 200 tấn/ha, lại có nhiều xơ,
khó tiêu chảy diện tích ít có thể dùng dao băm thành từng đoạn nhỏ rải xuống ruộng để
làm phân. Diện tích lớn phải dùng máy bừa có răng đĩa để băm chặt cây. Ở các nông
trường có diện tích trồng lớn, người ta thiết kế lô trồng theo kiểu bàn cờ, có trục đường
chính cho xe cơ giới và hệ thống đường ngang cho xe thô sơ và người đi.
2.2. Xử lý chồi Dứa
Xử lý chồi nhằm mục đích cho cây mau bén rễ phát triển và phòng ngừa sâu bệnh.
Trước khi trồng cắt bỏ các lá khô ở gốc. Nhúng ngập 1/3 chồi từ phía gốc vào dung
dịch thuốc sâu Pyrinex, Basudin, Vomoca, Oncol,… để phòng trừ rệp và tuyến trùng
hại rễ. Hoặc ngâm chồi trong nước nóng 550C (3 sôi + 2 lạnh) trong 15-20 phút.
2.3. Khoảng cách và mật độ
Để dễ đi lại chăm sóc và thu hoạch, Dứa thường được trồng theo hàng kép, tức là
trồng thành từng băng 2 hàng một. Khoảng cách giữa các băng khoảng 80 cm, giữa 2
hàng trên băng là 40cm, trên hàng cây cách nhau 30 cm, với cách trồng và khoảng cách
này, mật độ khoảng 55.000 cây/ha. Để tăng mật độ trên 60.000 cây/ha, trên một băng
có thể trồng 3 hàng, khoảng cách giữa các hàng cũng là 40 cm. Tuy vậy, do có 3 hàng
nên việc làm cỏ khó khăn hơn và quả ở hàng giữa thường nhỏ hơn 2 hàng bên.
Ở đồng bằng sông Cửu Long trồng theo từng líêp nên thường không chia thành
băng mà trồng khoảng cách cây đều nhau, khoảng 50-60 cm, mật độ 20.000-30.000
cây/ha.
3. Kỹ thuật chăm sóc cây Dứa
3.1. Tưới nước và giữ ẩm
Dứa tuy là cây chịu hạn khá, có thể trồng trọt ở những nơi đất khô cằn và các vùng
đất dốc nhưng vẫn rất cần nước để sinh trưởng phát triển, cho năng suất cao và phẩm
chất tốt. Ở những vùng có mùa khô rõ rệt như phía Nam và các vùng đồi dốc yêu cầu
tưới nước và giữa ẩm cho Dứa càng phải chú ý.
Ở đồng bằng sông Cửu Long đất thấp trồng Dứa trên từng líp có mương nên việc
tưới nước khá thuận lợi. Dùng gầu vảy hoặc máy bơm đặt trên xuồng lấy nước ngay từ
mương lên. Có nước mương làm ẩm chân đất nên ngay trong mùa khô mỗi tháng cũng
chỉ cần tưới dăm ba lần không khó khăn lắm.
Phủ đất ruộng Dứa cũng là biện pháp được quan tâm, áp dụng không những để giữ
ẩm cho đất trong mùa khô mà còn chống úng và chống xói mòn đất trong mùa mưa,
hạn chế cỏ dại, góp phần tăng năng suất Dứa rõ rệt. Dùng màng phủ nilông màu đen
phủ lên đất giữa 2 hàng Dứa. Cũng có thể dùng rơm rác, cỏ khô để phủ, đồng thời cung
cấp thêm chất mùn cho đất.
3.2. Tỉa chồi cho cây Dứa
Đối với cây Dứa, tỉa chồi là biện pháp cần thiết để tăng năng suất quả, nhất là với
các giống nhóm Queen và Spanish thường ra nhiều chồi, tranh chấp dinh dưỡng của
quả,
Chồi cần tỉa bỏ trước hết là chồi ngọn và chồi cuống vì những chồi này không dùng
làm giống. Việc tỉa chồi cuống tương đối đơn giản, chỉ cần dùng tay hoặc dao tách nhẹ
ra khỏi cuống từ phía trên xuống. Riêng với chồi ngọn nếu bẻ trực tiếp sẽ ảnh hưởng
đến quả, tạo ra vết thương dễ làm thối quả, nếu không cẩn thận có thể làm gãy cả quả.
3.3. Trừ cỏ cho cây Dứa
Trên ruộng trồng Dứa cỏ dại thường phát triển nhiều, ánh hưởng rất lớn đến sinh
trường của cây. Các loại hoá chất trừ cỏ Dứa dùng hiện nay là các chất Ametryn (có
các thuốc Ametrex, Gesapax…), chất Atrazin (các thuốc Atranex, Mizin…), chất
Diuron (các thuốc Ansaron, Maduron…) và chất Paraquat (thuốc Gramoxon, Pesle…)
các thuốc trên đều phải phun sau khi làm đất lần cuối trước khi trồng Dứa hay sau khi
trồng Dứa cây cỏ còn nhỏ. Riêng chất Paraquat chỉ phun lên cỏ trước khi làm đất,
không được phun trên ruộng đã có Dứa vì sẽ làm cháy lá.
3.4. Bón phân cho cây Dứa
a. Bón lót
Bón phân lót cho Dứa khi trồng vụ đầu hoặc sau mỗi vụ thu hoạch là rất cần thiết,
có tính chất quyết định đến sự sinh trưởng và năng suất cây. Phân dùng bón lót chủ yếu
là phân hữu cơ (phân chuồng, phân vi sinh, phân rác, phân xanh, phân Lân và vôi).
Lượng phân hữu cơ bón là từ 10-15 tấn/ha. Lượng Lân nguyên chất không nên bón vôi
nhiều quá vì cây Dứa cần đất hơi chua, không ưa lượng canxi cao (P2O5) là 30-50 kg
(tương đương 200-350 kg suoer lân). Lượng vôi khoảng 100-200 kg/ha tùy độ chua
đất. Sau vài ba năm vườn Dứa phải phá đi trồng lại, có thể băm nát thân lá trộn với đất
cũng rất tốt.
b. Bón thúc
Chủ yếu bằng hỗn hợp đạm, và kali với liều lượng cho 1 cây là 5-8 giảm N + 10-15
giảm K2O (tương đương khoảng 10-20 giảm Urê + 20-30 giảm Clorua Kali). Chia bón
3 lần:
Ngoài ra có thể bón phân một lần sau khi hoa nở xong để nuôi quả, lần này chỉ nên
dùng phân kali và bổ sung thêm một số vi lượng, nhất là Bo (dạng axit Boric hoặc
Borat). Nếu đã dùng phân Lân dạng Thermophotphat (Lân nung chảy Văn Điển) thì
không cần bón thêm Magiê, nhưng nếu dùng Super Lân (Lân Lân thao) thì nên bón
thêm Magiê với liều lượng khoảng 3 g/cây ở dạng đôlômit.
Các kết quả thí nghiệm của trung tâm nghiên cứu cây ăn quả phú Hộ (Phú Thọ) rút
ra kết luận là với giống Queen để có năng suất và chất lượng cao nên bón NPK với tỉ lệ
2:1:3, tương đương 10:5:15 g/cây. Trong thực tế sản xuất nếu không có khả năng đầu
tư nhiều có thể bón NPK với liều lượng 8:4:8 g/cây cũng có kết quả tốt. đối với giống
Cayen lượng bón cần nhiều hơn, nên ớ mức 10 gN + 5g P2O +10 giảm K2O cho 1 cây.
Mức N tối thiểu không dưới 8 g/cây (tương đương 17 giảm Urê).
Cách bón là xới nông 2 bên hàng kép cách gốc 15-20 cm, rải phân rồi lấp đất lại. Có
thể dùng thìa có cán dài xúc phân đổ vào nách lá già sát gốc. Rải phân xong nên tưới
nước ngay. Ngoài ra, hàng năm nên phun phân bón lá một số lần để bổ sung thêm chất
dinh dưỡng cho cây, nhất là các chất vi lượng.
3.5. Rải vụ thu hoạch Dứa
Cây Dứa có thời vụ chính rất tập trung trong một thời gian ngắn nên thường gặp
một số khó khăn về nhân lực và phương diện vận chuyển, thời gian cung cấp sản phẩm
cho thị trường và nhà máy chế biến cũng ngắn. Vì vậy ở những cơ sở sản xuất diện tích
lớn, vấn đề rải vụ là một yêu cầu thực tế quan tâm. Để rải vụ áp dụng nhiều biện pháp.
– Trồng nhiều giống Dứa khác nhau theo từng lô riêng để kéo dài thời gian thu
hoạch. Ở miền Bắc, nhóm Dứa Queen chín vào tháng 5 – 6, nhóm Spanish chín vào
tháng 6 – 7 còn nhóm Cayen chín vào tháng 7 – 8. Nếu trồng cả 3 nhóm giống thời gian
thu hoạch có thể kéo dài từ tháng 5 đến tháng 8.
– Trồng nhiều loại chồi có kích thước, trọng lượng khác nhau vào các thời vụ và
từng lô khác nhau cũng cho thời gian ra hoa và thu hoạch khác nhau.
– Xử lý cho cây ra hoa theo thời gian dự kiến là biện pháp rải vụ thu hoạch rất có
hiệu quả.
Chúc bà con thành công!